🍁 Herfststress: wat het met je zenuwstelsel doet (en hoe je je beter kunt voelen)
Voel je je in de herfst sneller moe, gespannen of prikkelbaar?
De overgang van zomer naar herfst heeft een groter effect op je lichaam dan je denkt. Je zenuwstelsel reageert op licht, temperatuur en ritme en die veranderen nu allemaal tegelijk.
In deze blog lees je waarom je zenuwstelsel in de herfst sneller ontregeld raakt, welke hormonale processen daarin meespelen en hoe je met kleine, lichaamsgerichte stappen weer tot rust kunt komen.
🍂 Waarom je zenuwstelsel in de herfst sneller van slag raakt dan je denkt
Er is iets aan de herfst dat je lichaam voelt nog vóór je hoofd het beseft. De dagen worden korter, het licht zachter, de lucht vochtiger. En zonder dat je het doorhebt, reageert je zenuwstelsel daarop.
Misschien merk je dat je sneller moe bent, dat je hoofd voller zit, dat je minder beweegt. Of net dat je onrustig slaapt, emotioneler bent, sneller piekert. Dat is pure biologie.
De herfst als prikkeltest voor je zenuwstelsel🍁
Je zenuwstelsel is als een fijn afgestemd alarmsysteem. Het registreert elke verandering in je omgeving, ook de subtiele. Minder daglicht, lagere temperatuur, vochtige lucht, minder sociale prikkels… dat alles vraagt heraanpassing.
Maar als je al een tijd op spanning draait (te veel moeten, te weinig herstel) dan heeft je zenuwstelsel minder veerkracht om die overgang soepel op te vangen. Je blijft hangen in een lichte fight of flight-stand, terwijl de herfst eigenlijk vraagt om vertragen.
En dan krijg je dat typische gevoel van: “ik wil rust, maar ik kán precies niet rusten.”
De hormonale rolverdeling in je herfstlijf
Wat veel vrouwen vergeten is dat je hormonen en je zenuwstelsel voortdurend met elkaar praten. Ze reageren op dezelfde signalen: licht, slaap, voeding, beweging, stress.
- Minder licht → minder serotonine → minder aanmaak van melatonine → slechter slapen.
- Minder slaap → meer cortisol → verhoogde alertheid, sneller prikkelbaar, gevoeliger voor stress.
- Minder beweging → minder endorfines → lager gevoel van welzijn en ontspanning.
Je zenuwstelsel raakt daardoor sneller geprikkeld.
Niet omdat er iets mis is met jou, maar omdat je lichaam probeert zich aan te passen aan het seizoen terwijl het eigenlijk al vermoeid is.
Waarom je hoofd en lichaam uit de pas lopen
Veel vrouwen zeggen me in deze periode: “Ik heb rust nodig, maar als ik eindelijk op de zetel zit, begint mijn hoofd pas écht te draaien.”
Dat is het moment waarop je zenuwstelsel nog in overdrive zit. Je probeert te vertragen, maar je lichaam zit nog in actie-modus. Alsof je met één voet op de rem staat en met de andere op het gaspedaal.
Zolang de spanning niet eerst in je lichaam ontlaadt, kan je hoofd onmogelijk rustig worden. Hoe hard je ook probeert.
De polyvagaaltheorie van dr. Stephen Porges verklaart precies wat er dan gebeurt.
Je zenuwstelsel kent drie basisstanden:
1. Veilig & verbonden: je voelt je rustig, helder en aanwezig.
2. Actie & overleven: je bent gespannen, alert of onrustig (fight/flight).
3. Bevriezing & terugtrekking: je voelt je moe, afgestompt of afgesloten (freeze).
De herfst zet voor veel mensen onbewust een verschuiving in gang: minder licht, minder beweging en minder sociaal contact zorgen dat je minder veiligheidssignalen krijgt.
En precies die signalen zijn nodig om in de eerste stand te blijven, aka de ventrale vagus, waar je rust, verbinding en veerkracht ervaart.
Wanneer die signalen wegvallen, glijdt je zenuwstelsel sneller naar overprikkeling of afsluiting.
Niet omdat je iets verkeerd doet, maar omdat je lichaam simpelweg minder voeding krijgt om zich veilig te voelen.
Daarom voel je je soms ‘uit evenwicht’ in de herfst: je zenuwstelsel zoekt naar nieuwe houvast.
Dit is wat helpt
De eenvoudigste manier om je zenuwstelsel in deze periode te ondersteunen, is door elke dag iets lichamelijks te doen dat veiligheid communiceert.
Niet per se meditatie of diepe ademhaling (die kan bij sommigen zelfs spanning geven),
maar kleine, voelbare dingen zoals:
• even schudden of stretchen bij het opstaan,
• je gezicht of armen masseren,
• een dubbele ademhaling,
• kort buiten gaan staan en licht opvangen.
Dat zijn signalen die zeggen: “ik ben hier, het is oké, ik mag zakken.” Zo kalmeer je je zenuwstelsel van binnenuit, niet via wilskracht.
Een uitnodiging aan je lichaam
De herfst vraagt niet om harder te werken aan jezelf. Ze vraagt dat je luistert. Dat je opmerkt wat je lijf vertelt, ook als dat moeheid, trager ritme of spanning is. Dat zijn signalen.
En als je voelt dat je zenuwstelsel een extra duwtje kan gebruiken, dan heb ik iets voor je gemaakt.
Reset DIY is een bundel met korte audio’s en lichaamsgerichte oefeningen om je zenuwstelsel te ontladen, te vertragen en weer rust te vinden.
🍂 Gun jezelf zachtheid dit seizoen.
Niet omdat je moet herstellen, maar omdat je lichaam het verdient om zich veilig te voelen.
0 Comments